16 Dni Przeciwko Przemocy ze Względu na Płeć

25 listopada rozpoczyna się międzynarodowa kampania „16 Dni Przeciwko Przemocy ze Względu na Płeć”. W te 16 dni, od 25 listopada (Dzień Przeciwko Przemocy wobec Kobiet) do 10 grudnia (Dzień Praw Człowieka), świat głośniej niż zwykle mówi „STOP” przemocy wobec kobiet. Do kampanii przyłącza się również Ośrodek Profilaktyki i Integracji Społecznej Miejskiego Centrum Pomocy Społecznej w Pabianicach oraz Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Z tej okazji w Ośrodku Profilaktyki i Integracji Społecznej w Pabianicach udzielane będą bezpłatne konsultacje specjalistów.

Harmonogram dyżurów:

• Prawnik 08.12.2021 r. w godzinach 16.00-20.00
• Psycholog 08.12.2021 r. w godzinach 16.00-20.00
• Pedagog 09.12.2021 r. w godzinach 11.00-19.00
• Konsultant ds. pomocy ofiarom przemocy 25.11.2021 r. oraz 10.12.2021 r.
  w godzinach 8.00 - 16.00; 08.12.2021 r. w godzinach 12.00-20.00.

Na stronie Facebook Ośrodka Profilaktyki i Integracji Społecznej w Pabianicach publikowane będą krótkie treści edukacyjne i uświadamiające – zapraszamy do śledzenia. Zapraszamy również do zapoznania się z poniższymi treściami dotyczącymi zjawiska przemocy wobec kobiet oraz możliwości pomocy ofiarom przemocy. Bo świadomość to początek… początek wolności.

Sięgając do historii…
Przemoc mężczyzn wobec kobiet jest wynikiem historycznie ukształtowanego, nierównego podziału władzy między kobietami, a mężczyznami. Kobiety, posiadające mniej praw (do decydowania o sobie, do edukacji, praw wyborczych), były zależne od mężczyzn i miały być im posłuszne. Tradycja i kultura uprawniały mężczyznę do bicia i „dyscyplinowania” w inny sposób kobiety. Na taki porządek rzeczy składały się:
• wiara w hierarchiczną strukturę życia społecznego, w której mężczyzna jest na uprzywilejowanej pozycji;
• uprzedmiotowienie kobiet – postrzeganie przez pryzmat ich cielesności;
• kulturowe wzmocnienie wyuczonej bezradności – sytuowanie kobiety w roli ofiary, skłonnej do poświęceń;
• tolerancja wobec przemocy – bezkarność sprawców[1].
Warto jednak pamiętać, że kultura jest tworzona i zmieniana przez człowieka. Z biegiem czasu wzrasta świadomość społeczna i buduje się przekonanie, że nikt nie ma prawa do stosowania przemocy.

Rodzaje przemocy wobec kobiet
Kobiety są narażone na przemoc ze względu na płeć w różnych środowiskach i sytuacjach. Biorąc pod uwagę globalny wymiar przemocy wobec kobiet i dziewcząt, można wyróżnić:
• przemoc w rodzinie (przemoc domową);
• przemoc w miejscu pracy (mobbing);
• napaści i rozboje, w szczególności przemoc seksualną;
• cyberprzemoc (przemoc internetowa, cyfrowa);
• kobietobójstwo (zabójstwo kobiet, femicide);
• okaleczanie żeńskich narządów płciowych (obrzezanie);
• dziecięce małżeństwo (małżeństwo zawierane pod przymusem przez osobę poniżej 18 lat)[2].
W Polsce po dziś dzień możemy się spotkać z czterema pierwszymi z wymienionych rodzajów przemocy wobec kobiet.

Przemoc nie jedno ma imię
Można wyróżnić również kilka form przemocy, ze względu na rodzaj zachowania:
• przemoc fizyczna – wiąże się ze zranieniem osoby (lub zniszczeniem przedmiotów) bądź traktowaniem człowieka (lub używaniem przedmiotów), w taki sposób, którego skutkiem są obrażenia cielesne[3];
• przemoc psychiczna/emocjonalna – w której sprawca słowami lub gestami obniża poczucie wartości, pewności siebie u ofiary i/lub wzbudza w niej lęk bez użycia siły fizycznej;
• przemoc seksualna – polegająca na „zmuszaniu osoby do aktywności seksualnej wbrew jej woli, kontynuowaniu aktywności seksualnej, gdy osoba nie jest w pełni tego świadoma, bez pytania o jej zgodę lub gdy ta obawia się odmówić”[4];
• przemoc ekonomiczna (finansowa, materialna) - zachowania mające na celu kontrolę zdolności danej osoby do „nabywania, utrzymywania i korzystania z zasobów ekonomicznych”[5];
• zaniedbanie – niezaspokajanie podstawowych potrzeb osoby bliskiej;
• cyberprzemoc - przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych (internet, telefony komórkowe)[6].

W pajęczynie przemocy[7]
Warto również zwrócić uwagę, że relacja przemocowa (między ofiarą a sprawcą) jest relacją bardzo specyficzną. W takiej relacji osoba doświadczająca przemocy nie czuje się wolnym człowiekiem, który jest w stanie o sobie decydować. Dla przykładu: przemoc w rodzinie rządzi się takimi mechanizmami psychologicznymi, jak np.:
• cykl przemocy – przeplatające się okresy: napięcia, przemocy i spokoju;
• „pranie mózgu” – oddziaływanie na ofiarę w celu zmiany jej sposobu myślenia;
• wyuczona bezradność – budowanie w ofierze przekonania, że nie może ona zmienić swojej sytuacji;
• proces wiktymizacji – przyjmowanie tożsamości ofiary;
• syndrom sztokholmski – uczucie, wdzięczność dla sprawcy za to, że nie krzywdzi bardziej, chociaż ma do tego możliwości[8].

Polskie prawo a przemoc
Na szczęście wraz ze wzrostem świadomości i coraz bardziej wyraźną niezgodą na przemoc, zmieniło i zmienia się prawo w Polsce. Z jednej strony przepisy prawa karnego przewidują sankcje za stosowanie przemocy. W Kodeksie Karnym można znaleźć zapisy mówiące o przemocy fizycznej, psychicznej, seksualnej, ekonomicznej, zaniedbaniu i cyberprzemocy oraz przewidujące za to określone kary. Z drugiej strony istnieją akty prawne takie jak Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, które gwarantują pomoc ofiarom przemocy.

Nie jesteś sama!
Osoba doświadczająca przemocy w rodzinie może szukać pomocy u takich służb i w takich instytucjach jak:
• Policja
• Miejski/Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej (MOPS/GOPS), Miejskie Centrum Pomocy Społecznej (MCPS);
• Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR);
• Specjalistyczny Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie (SOW);
• Ośrodek Interwencji Kryzysowej;
• Gminnej/Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (jeśli przemocy towarzyszy problem z alkoholem);
• punkt konsultacyjny;
• Punkt Pomocy Pokrzywdzonym Przestępstwem;
• ośrodki ochrony zdrowia.
Ponadto na terenie Łodzi i całej Polski działają organizacje pozarządowe, oferujące kobietom (nie tylko ofiarom przemocy w rodzinie) różnego rodzaju pomoc i wsparcie.

Procedura „Niebieskie Karty”
Istnieje również ujednolicona procedura pomocy ofiarom przemocy w rodzinie, która integruje działania wyżej wymienionych służb – procedura „Niebieskie Karty”, która umożliwia działania mające służyć zatrzymania zjawiska przemocy w rodzinie.

[1] Różyńska J., Przemoc wobec kobiet w rodzinie. Niezbędnik pracownika socjalnego, Centrum Praw Kobiet, Warszawa, 2007, s. 10 – 21.
[2] https://www.unic.un.org.pl/oionz/przemoc-wobec-kobiet-i-dziewczat/3389.
[3] Cichla J., Dynamika i uwarunkowanie psychospołecznego funkcjonowania kobiet – ofiar przemocy domowej – w trakcie procesu terapeutycznego, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Głogów 2015, s. 52.
[4] Cichla J., Dynamika i uwarunkowanie psychospołecznego funkcjonowania kobiet…, s. 56.
[5] Chełstowska A., Niżyńska A., Społeczeństwo bez przemocy. Czy umiemy się zmienić?, [w:] „Znak”, Kwiecień 2018, nr 755, s. 24.
[6] https://zsp2.walbrzych.edu.pl/archiwum/images/Cyberprzemoc.pdf.
[7] Metafora „pajęczyna przemocy” – autorstwo A. Matuszewska.
[8] Michalska K., Jaszczak-Kuźmińska D., Przemoc w rodzinie, [w:] Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych: Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu, red. Michalska K., Jaszczak-Kuźmińska D., Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA, Warszawa, 2010, s. 29 – 32; Kowalczyk M., Łęcka T., Przemoc i jej mechanizmy w związkach partnerskich, [w:] „Pedagogika Christiana”, 2011, nr 1/27, s. 228 – 234; Cichla J., Dynamika i uwarunkowanie psychospołecznego funkcjonowania kobiet…, s. 50 – 5